TÜRKMEN BAGŞYÇYLYK ÝOLUNYŇ TARYHYNDAN

Bagşyçylyk gadymy sungatlaryň biridir. Bagşy, dessanlary aýdyjy-ozan söze çeper, saza-aýdyma ussat bolupdyr. Halk diliniň dürli ugurlaryndan başy çykýan ezber bagşy diňleýjini özüne bendi edip bilipdir.

Türkmenleriň taryhynda hakyky halk söýgüsini gazanan bagşy az bolmandyr.

Olaryň birem Umyt bagşy ady bilen tanalan Durdymyrat Berdiýewdir. Ol ençeme aýdym, dessan we goşgy miras goýup gidipdir. Onuň mahmal owazy diňe bir Marynyň we Ahalyň şäherlerinde däl, eýsem alys obalarda-da belentden ýaňlanypdyr.

Umyt bagşy çagalykdan obada garrylaryň gürrüni, halk durmuşy barada dürli hekaýatlary köp diňläpdir, Magtymgulynyň goşgularyny ýat tutupdyr. Onsoň Durdymyrat ömrüni sungata bagyşlamagy ýüregine düwýär. Onuň «Aýna» we «Maýagözel» dessanlary halk söýgüsini gazanýar.

Tanymal bagşylaryň ýene biri Çary şahyr ady bilen tanalan Çary bagşydyr.

Ol 1939-njy ýylda Gökdepe etrabynyň Gorjaw obasynda dogulýar, soňra olar Tejene göçýärler. Bu ýerde hem ol aýdym aýdyp ugraýar. Ol ilkinji sapaklaryny agasy Aýdogdy bagşydan alýar, soň Umyt bagşynyň elinde kämilleşýär. Soňy bilen Sahy Jepbarow, Çary Täçmämmedow, Saparguly Işangulyýew ýaly tanymal bagşy-sazandalar bilen tanyşýar. Olar ýaş zehine «Gülhanym», «Biçäre» ýaly aýdymlary döretmäge ýardam edýärler.

Olardan «Biçäre» aýdymy has meşhur boldy, ençeme ýyl türkmen radiosynda ýaňlanýar. Soňy bilen bagşa Çary Biçäre diýip ugradylar.

Durdymyrat Berdiýewiň beýleki bir şägirdi – Bütinsoýuz aýdym-saz festiwalynyň baýragynyň eýesi Ýazmyrat bagşydyr. Ol 1990-njy ýylda sebit ýaşlar gözden geçirilişine gatnaşyp, «Ýigide», «Ak maýa gerek» aýdymlaryny hoş labyzda ýerine ýetirýär. Ol öz ilkinji eserini – «Ýeriň emeli hemrasy» aýdymyny Ahalyň hasyl toýunda aýtdy.

Bagşyçylyk sungatyny Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň reprezentatiw sanawyna goşmaklyga 2020-nji ýylyň noýabr aýynda geçirilen ÝUNESKO-nyň işi boýunça Türkmenistanyň Milli komissiýasynyň birinji mejlisinde garalandygyny bellemek gerek.